Faizsiz bankacılıkta performans ölçümü: Türk katılım bankalarının performansları üzerine ampirik bir inceleme

Abstract

Tez çalışmasında Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankalarının performansları, konvansiyonel bankalarla mukayeseli olarak analiz edilmiştir. 2005-2020 dönemi için on sekizi konvansiyonel, üç tanesi katılım bankası olmak üzere toplam yirmi bir banka için Veri Zarflama Analizi ve Malmquist Toplam Faktör Verimliliği endeksi yardımıyla bankaların teknik etkinlik ve toplam faktör verimlilik skorları hesaplanmıştır. İlgili dönemde Veri Zarflama analizinden elde edilen yıllık ortalama değerler gerek katılım bankalarının gerekse konvansiyonel bankaların etkin olmadıklarını göstermektedir. Buna karşın bir bütün olarak katılım bankacılığı ve konvansiyonel bankacılık sektörlerinin etkinsiz olduğu ancak katılım bankacılığı sektörünün etkinliği yakalama seviyesinin (Catch-Up Effect) konvansiyonel bankacılık sektörüne göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksine ait ortalama değerler ise, her iki banka grubu için etkinlikte, teknolojide, ölçek etkinliğinde ve toplam faktör verimliliğinde ilerlemeye işaret etmektedir. Ayrıca katılım bankalarının teknik etkinliklerini etkileyen faktörlerin ortaya konması adına uygulanan dinamik panel veri analizi sonuçlarına göre katılım bankalarının teknik etkinliklerini, öz kaynak kârlılığı, toplam kredilerin toplam aktiflere oranı ve likit aktiflerin toplam aktiflere oranının pozitif, sermaye yeterliliği oranının ise negatif etkilediği tespit edilmiştir. Modelin teknik etkinlik üzerindeki etkileri ve etki düzeylerinin katılım ve konvansiyonel bankalar açısından farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amacı doğrultusunda tanımlanan kukla değişkenin, Öz kaynak kârlılığı ve sermaye yeterliliği oranı ile etkileşimlerini gösteren etkileşim kuklalarının parametre tahminlerine bakıldığında, öz kaynak kârlılığının katılım bankalarının teknik etkinliklerini, konvansiyonel bankalara göre pozitif yönde ve daha fazla, sermaye yeterliliği oranının katılım bankalarının teknik etkenliklerini, konvansiyonel bankalara göre negatif ve daha fazla etkilediği sonucuna ulaşılmıştırThis study analyzes the performances of participation banks in Turkey by comparing them with conventional banks for the period of 2005-2020. Both technical efficiency and total factor productivity score were calculated using the data envelopment analysis and Malmquist total factor productivity index for a total of twenty-one banks, eighteen conventional banks and three participation banks. The annual average values calculated showed that neither participation banks nor conventional banks were efficient in the period covered. However, the participation banks were found to have a higher catch-up effect than that of the conventional banks. The average values of the Malmquist total factor productivity index indicated progress in efficiency, technology, scale efficiency, and total factor productivity for both banking groups in this period. In addition, according to the dynamic panel data analysis performed to identify the factors affecting the technical efficiency of the participation banks, the return on equity, total-debt-to-total-assets ratio, and liquid asset ratio positively affected technical efficiency, while capital adequacy ratio negatively affected it. A dummy variable was defined to determine the effects of the model on technical efficiency and whether its effect levels differed for participation and conventional banks, and the parameter estimates of interaction dummies showing the interactions of this dummy variable with return on equity and capital adequacy ratio were examined. The results revealed that the return on equity affected the technical efficiency of participation banks positively and more than that of conventional banks, while the capital adequacy ratio affected the technical efficiency of participation banks negatively and more than that of conventional banks.