Bazı ekmeklik ve makarnalık buğdayların fenolojik gelişme dönemlerinde azot ve kükürt alım ve kullanım etkinliklerinin verim ve kaliteye etkisi
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Bursa Uludağ Üniversitesi
Abstract
Bu çalışmada, Orta Anadolu koşullarında azot ve kükürt uygulamalarının bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin farklı fenolojik gelişme (sapa kalkma, başaklanma sonrası süt olum ve hasat olgunluğu) dönemlerinde bitkinin azot (N) ve kükürt (S) içeriği ile alım ve kullanım etkinliği yanısıra verim ve bazı kalite parametreleri üzerine etkileri incelenmiştir. Denemeler, 2020-2021 yılları arasında, Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde kükürt (S) uygulanan (6 kg da-¹) ve uygulanmayan (0 kg da-¹)koşullarda yürütülmüştür. Azot’un (N) beş farklı dozu (0, 4, 8, 12, 16 kg da-¹), iki ekmeklik (Bezostaja-1, Es-26) ve iki makarnalık (Kunduru-1149, Eminbey) buğday çeşidi kullanılmıştır. Tane verimi; en yüksek (506 kg da-¹) Eminbey çeşidinden (16 kgda-¹ N ve 6 kg da-¹ S), en düşük (172 kg da-¹) Kunduru-1149 çeşidinden (0 kg da-¹ N, 0kg da-¹ S) alınmıştır. Zeleny ve Makro-sedimentasyon (SDS) değeri azot dozları ile artmış, en yüksek değer (92,25 mL) Bezostaja-1 çeşidinde (16 kg da-¹ N ve 6 kg da-¹ S)belirlenmiştir. Aynı dozda en yüksek verim (506 kg da-¹); Eminbey çeşidinden, protein(%14,93) Kunduru-1149; tane kükürt içeriği (% 0,16) Kunduru-1149 ve Bezostaja-1 çeşidinden sağlanmıştır. Makarnalık buğdayların ekmekliklerden daha düşük azot alım ve kullanım etkinliğine sahip olduğu, daha fazla azotlu gübre kullanarak aynı verim düzeyine ulaşabildikleri tespit edilmiştir. Ayrıca makarnalık çeşitlerin daha fazla kükürt alım etkinliğine sahip olduğu, uygulanan kükürt (6 kg da-¹) ile alım etkinliğinin arttığı görülmüştür. Ekmeklik çeşitler daha yüksek azot dozlarında daha düşük, makarnalık çeşitler ise düşük azot dozlarında daha yüksek suda çözünebilir karbonhidrat (SÇK) değerine sahip olmuştur. Makarnalık çeşitler ekmeklik çeşitlere göre daha yüksek biyolojik verim ve Normalize edilmiş Vejetasyon Indeksi (NDVI) değerlerine sahip olmuştur. Kükürt’ün verim, kalite ve protein açısından önemli olması sebebiyle ekim zamanında azotla birlikte uygulanması önerilmiştir.
In this study, it was aimed to determine of nitrogen and sulfur applications at some bread and durum wheat varieties, to effect on nitrogen (N) and sulfur (S) uptake and use efficiency in addition to content at plant, in different phenological development stages (stem elongation, milk development at post-heading and harvest maturity) and, their effects on yield and some quality parameters has been examined at Central Anatolian conditions. The trials were carried out in the research fields of the Transitional Zone Agricultural Research Institute, under sulfur (S) applied (6 kg da-¹) and non-applied (0 kg da-¹) conditions between 2020 and 2021. Five different doses of Nitrogen (N) (0, 4, 8, 12, 16 kg da-¹), two bread (Bezostaja-¹, Es-26) and two durum (Kunduru-1149, Eminbey) wheat varieties were used. The highest yield (506 kg da-¹); was obtained from (durum) Eminbey variety (16 kg da-¹ N and 6 kg da-¹ S), the lowest (172 kg da-¹) was determined in Kunduru-1149 variety (0 kg da-¹ N and 0 kg da-¹ S). Zeleny and Makro SDS (sodium dodecyl sulfate) values increased with nitrogen doses, and the highest value (92.25 mL) was determined in Bezostaja-1 variety (16 kg da-¹ N and 6 kg da-¹ S). At the same dose; the highest yield (506 kg da-¹); from Eminbey variety, protein (14.93 %) Kunduru-1149; grain sulfur content (0.16%) was provided by Kunduru-1149 and Bezostaja-1 varieties. It has been determined that durum wheat has lower nitrogen uptake and use efficiency than bread wheat, and they can reach the same grain yield level by using more nitrogen fertilizer. In addition, it was observed that the durum varieties had more sulfur uptake efficiency, and the uptake efficiency increased with the applied sulfur (6 kg da-¹). Bread varieties had lower Water Soluble Carbohydrate (WSC) values at higher nitrogen doses, and durum varieties had higher values at lower nitrogen doses.Durum varieties had higher biomass and Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) values than bread varieties. Because of sulfur is important in terms of yield, quality and protein, which is, recommended to apply it together with nitrogen at planting.
In this study, it was aimed to determine of nitrogen and sulfur applications at some bread and durum wheat varieties, to effect on nitrogen (N) and sulfur (S) uptake and use efficiency in addition to content at plant, in different phenological development stages (stem elongation, milk development at post-heading and harvest maturity) and, their effects on yield and some quality parameters has been examined at Central Anatolian conditions. The trials were carried out in the research fields of the Transitional Zone Agricultural Research Institute, under sulfur (S) applied (6 kg da-¹) and non-applied (0 kg da-¹) conditions between 2020 and 2021. Five different doses of Nitrogen (N) (0, 4, 8, 12, 16 kg da-¹), two bread (Bezostaja-¹, Es-26) and two durum (Kunduru-1149, Eminbey) wheat varieties were used. The highest yield (506 kg da-¹); was obtained from (durum) Eminbey variety (16 kg da-¹ N and 6 kg da-¹ S), the lowest (172 kg da-¹) was determined in Kunduru-1149 variety (0 kg da-¹ N and 0 kg da-¹ S). Zeleny and Makro SDS (sodium dodecyl sulfate) values increased with nitrogen doses, and the highest value (92.25 mL) was determined in Bezostaja-1 variety (16 kg da-¹ N and 6 kg da-¹ S). At the same dose; the highest yield (506 kg da-¹); from Eminbey variety, protein (14.93 %) Kunduru-1149; grain sulfur content (0.16%) was provided by Kunduru-1149 and Bezostaja-1 varieties. It has been determined that durum wheat has lower nitrogen uptake and use efficiency than bread wheat, and they can reach the same grain yield level by using more nitrogen fertilizer. In addition, it was observed that the durum varieties had more sulfur uptake efficiency, and the uptake efficiency increased with the applied sulfur (6 kg da-¹). Bread varieties had lower Water Soluble Carbohydrate (WSC) values at higher nitrogen doses, and durum varieties had higher values at lower nitrogen doses.Durum varieties had higher biomass and Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) values than bread varieties. Because of sulfur is important in terms of yield, quality and protein, which is, recommended to apply it together with nitrogen at planting.
Description
Keywords
Azot, Buğday, Fenoloji, Kükürt, Zadoks dönemleri, Nitrogen, Phenology, Sulfur, Wheat, Zadoks stages
Citation
Özen, D. (2024). Bazı ekmeklik ve makarnalık buğdayların fenolojik gelişme dönemlerinde azot ve kükürt alım ve kullanım etkinliklerinin verim ve kaliteye etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.