Erken Cumhuriyet dönemi mimari mirasının korunması, yorumu ve sunumu: Arifiye Köy Enstitüsü Yerleşkesi

Abstract

Erken Cumhuriyet Dönemi modernleşmesinde kırsalın kalkındırılması amacıyla kurulan Köy Enstitüleri, eğitim sorununa getirilen akılcı, bilimsel ve modern bir devrim niteliği taşımaktadır. Köy Enstitülerinin deneysel yöntemlerle planlanarak oluşmaları Türkiye eğitim tarihi açısından önemlidir. Köy Öğretmen Okulu ve Eğitmen Kursları, Köy Enstitülerinin oluşumunda öncü rol oynamışlardır. Köy Enstitüleri, yurdun dört bir yanını kapsayan bir ağ sistemi olarak 21 enstitüden oluşmaktadır. İdeolojik olarak birbiri ile bağlantılı bu ağ sisteminin bir parçası olan Arifiye Köy Enstitüsü, 1940 yılında Kocaeli’ne bağlı Adapazarı ilçesinde kurulmuştur. Enstitünün eğitim tarihinin başlangıcı, 1937 yılında kurulan Arifiye Eğitmen Kursuna dayanmaktadır. Arifiye Köy Enstitüsü yerleşkesinin mimari projesi, 1940 yılında açılan ulusal mimari proje yarışmasını kazanan Recai Akçay’a aittir. Bu proje alanı ile birlikte Eğitmen Kursu yapılarının bulunduğu alan ve yere özgü eylemler sonucunda inşa edilen yapıların bulunduğu üç farklı alan enstitü yerleşkesinin bütününü oluşturmaktadır. Arifiye Köy Enstitüsündeki eğitim yapıları, “yaparak öğrenme” eğitim modeli sonucunda öğrenciler ve öğretmenler tarafından imece usulü inşa edilmiştir. Arifiye Köy Enstitüsü, günümüzde yerleşkenin belirli bir kısmında eğitim işlevini sürdürmektedir. Zaman içerisinde değişen eğitim sistemleri yerleşkenin mekânsal dönüşümünü etkilemiştir. Özgün yapıların kullanılmamaları sonucu atıl bir hal almaları, yıkım kararları ve farklı karakterde yapıların inşa edilmesi yerleşkenin mimari bütünlüğünü zedelemiştir. Günümüzde, Arifiye Köy Enstitüsü yerleşkesinde enstitü döneminden kalan üç adet yapı bulunmaktadır. Arifiye Köy Enstitüsü yerleşkesinde, yalnızca bir adet yapı 2000 yılında Bursa KTVKK tarafından tescillenmiştir. Enstitü yerleşkesinde alınan koruma kararı, yerleşkenin bütünlüğünün ve özgünlüğünün korunmasında etkili olamamıştır. Tez kapsamında, Arifiye Köy Enstitüsünün kültürel önemi belgelenerek somut ve somut olmayan kültürel miras değerlerinin korunmasının gerekliliği tartışılmıştır. Arifiye Köy Enstitüsü yerleşkesinin bütüncül bir koruma yaklaşımıyla ele alınması için koruma önerileri geliştirilmiştir.

The Village Institutes System, which was established to develop the countryside in the modernization of the Early Republican Period, was a rational, scientific, and modern revolution brought to the education problem. Since they were planned by utilizing experimental methods, they are significant in Turkey’s educational history. Village Teacher Training Schools and Village Instructor Courses provided a basis for the formation of these institutes. The Village Institutes are composed of a network of 21 institutes distributed to all parts of the country. Arifiye Village Institute, which was a part of this ideologically interconnected network system, was established in 1940 in Adapazarı district, which was a part of the Kocaeli province then. However, the educational history of the Institute begins with the establishment of the Arifiye Instructor Course in 1937. The architectural project of the Arifiye Village Institute campus belongs to Recai Akçay, the winner of the national architectural project competition in 1940. In addition to this project’s area, the institute campus comprises the area that the Instructor Course structures are located and three different areas where structures were built as a result of site-specific actions. Educational buildings in Arifiye Village Institute were built by students and teachers as a result of the "learning by doing" education model. Arifiye Village Institute continues its educational function in certain parts of the campus today. Changing education systems over time has affected the spatial transformation of the campus. The campus’s architectural integrity has been damaged because the original buildings became inactive due to not being used, the demolition decisions and the construction of new structures with diverging characteristics. Today, only three buildings remain from the institute period in Arifiye Village Institute campus. Only one building in the Arifiye Village Institute campus was registered by Bursa KTVKK in 2000. The protection decision taken in the institute campus was not effective in protecting the integrity and originality of the campus. In this thesis, Arifiye Village Institute’s cultural importance is documented, and the necessity of preserving the tangible and intangible cultural heritage values is discussed. Moreover, some proposals are suggested for conserving the Arifiye Village Institute campus using an integrated conservation approach.