Hafif bilişsel bozukluk ve erken evre alzheimer tipi demans hastalarında yönetici işlevler ve ileriye dönük bellek performanslarının incelenmesi

Abstract

Mevcut çalışmada Hafif Bilişsel Bozukluk (HBB) ve erken evre Alzheimer Tipi Demans (ATD) hastalarının yönetici işlevlerinin ve ileriye dönük bellek performanslarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini unutkanlık şikayetiyle Erzincan Binali Yıldırım Üniveristesi Mengücek Gazi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nöroloji Polikliniğine başvuran, bilişsel süreçleri etkileyebilecek herhangi bir ilaç kullanımı olmayan 30 HBB ve 28 erken evre ATD tanısı almış katılımcı ile 21 sağlıklı katılımcı oluşturmaktadır. Katılımcıların demografik bilgileri Bilgi Toplama Formu, depresyon düzeyleri Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeği, bilişsel işlevlerin genel değerlendirmesi Standardize Mini Mental Test (SMMT), bilişsel bozulmanın evrelendirilmesi Reisberg Global Bozulma Ölçeği (GDS) ve bellek işlevlerinin genel değerlendirmesi ise Rey İşitsel Sözel Öğrenme Testi (RAVLT) aracılığıyla yapılmıştır. Yönetici işlevler Wisconsin Kart Eşleme Testi (WCST), İz Sürme Testi (İST) ve Kontrollü Kelime Çağrışım Testi (COWAT-KAS) ile değerlendirilmiştir. İleriye dönük bellek ise olay temelli ve zaman temelli ileriye dönük belleği ölçen iki ayrı görevle değerlendirilmiştir. Bulgular, HBB ve erken evre ATD’si olan katılımcıların sağlıklı katılımcılara kıyasla perseverasyon eğilimlerinin arttığını; dikkat ve ketleme gibi yönetici işlev performanslarının ise anlamlı düzeyde daha düşük olduğunu göstermiştir. Olay temelli ileriye dönük bellek görevinden elde edilen İHÜS puanının üç grupta da anlamlı düzeyde birbirinden farklılaştığı bulunmuştur. Buna göre, olay temelli ileriye dönük bellek performansı erken evre ATD grubunda en düşük olmakla birlikte, HBB grubunda da sağlıklı gruba kıyasla anlamlı bir düşüş olduğu belirlenmiştir. Zaman temelli ileriye dönük bellek görevine ilişkin DCS puanı açısından da gruplar arasında benzer şekilde anlamlı bir farklılaşma olduğu gözlenmiştir.The aim of this study is investigating executive functions (EFs) and prospective memory (PM) in Mild Cognitive Impairment (MCI) and early stage Alzheimer type of Dementia patients (ATD). The study sample consisted of 30 MCI and 28 early stage ATD patients who applied to Erzincan Binali Yildirim University Mengucek Gazi Education and Research Hospital Neurology Clinic with forgetfullness and 21 healthy controls. Demografics were collected through Information Collection Form (ICF), depression level was determined through Hamilton Depression Rating Scale (HAM-D), general assessment of cognitive functions was determined through Standardize Mini Mental State Examination (SMMSE), deterioration level was determined with Reisberg Global Deterioration Scale (RGDS) and general assessment of memory functions was determined with Rey Auditory Verbal Learning Test (RAVLT). EFs were determined with Wisconsin Card Sorting Test (WCST), Trail Making Test (TMT) and Controlled Oral Word Association Test (COWAT-KAS). PM was assessed by two separate tasks that measure event-based and time-based PM. Findings of this study revealed that, MCI and early stage ATD patients performed worse than healthy controls in attention, inhibition and memory performances with concepts. Also perseveration is higher in MCI and early stage of ATD patients than healthy controls. It was found that the IHUS scores obtained from the event-based prospective memory task differed significantly in all three groups. Although the decrease in prospective memory functions is the highest in the early stage ATD group, it was determined that there was a significant decrease in the MCI group compared to the healthy group. It was observed that there was a significant difference between three groups in terms of DCS score related to time-based prospective memory task.