Un nouveau roman: La jalousie de Robbe-Grillet

Abstract

Un univers d'objets qui s'étend comme une nappe sans profondeur ni arrière-plan, c'est ce que le narrateur parvient à nous faire sentir au fil de La Jalousie, traduction de ce qu'il perçoit de son "oeil impassible". C'est ce qui ne fait du narrateur qu'un "voyeur". C'est de là que viennent néanmoins l'objectivité et le réalisme de l'écrivain du Nouveau Roman; de telle sorte qu'en baptise ce mouvement littéraire l'école du regard". Encore que tout se présente et se déroule dans l'’"ici" et le "maintenant, c'est une présence hallusinatoire qui se dissimule derrière les phrases, une réalité presque irréelle qui voile les interlignes. Une bande étroite sépare le réel et l'imaginaire. On va et vient entre les deux lignes de cette bande, comme si on parcourait perpétuellement une immense distance. C'est ce qui donne le "vertige" a La Jalousie selon le mot de Genette.

Fransız yazarının 1950'li yıllardaki "Yeni Roman" diye anılan ürünlerini eksiksizce algılayabilmek, o dönemin öncülerinden Alain Robbe-Grillet'nin roman evrenini tanımayı da zorunlu kılar. Bu evren, nesnelerinin devingen ve egemen yapılarıyla durmamacasına değişip dönüşen yazındışı evrene de denk düşer. Dahası bu denklik kimi yazın araştırmacılarının gözünde- söz konusu yazınsal yaratımlara "Yeni Gerçekçilik" ve 4. Robbe-Grillet'ye de "gerçekçi" ve "nesnel tanımlamaları kazandıracak kerteye erişmiştir. Bu gerçekçiliği La Jalousie'de sağlayan ise, "kameraman" konumundaki anlatıcının yalnızca "viseur"üyle algıladığı şeyi sergilemekle yetinmesidir. Anlatıcının "gördüğü", "görüp durduğu", derinliksiz bir yüzeyde art düzlemden yoksun zamandizinsel olmayan bir dizi "an" ise de, okuyucunun etkin bir katılımla romanda kavradığı, derin bir gerçeklik duygusudur. Nesnelerin uzağında durarak betimleme yapmak, bir de görsel bir betimlemeyse bu, insanın bağımsızlığını da belgelenerek demektir. A. Robbe-Grillet'nin La Jalousie'de yaptığı da budur.