Enflasyon bekleyı̇şlerı̇ belı̇rsı̇zlı̇ğı̇ ve para polı̇tı̇kası: Davranışsal ı̇ktı̇sat bağlamında TCMB üzerı̇ne bı̇r ı̇nceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de açık enflasyon hedeflemesi dönemi itibariyle uygulanan para politikasının enflasyon bekleyişleri belirsizliği üzerindeki etkisini davranışsal iktisat açısından araştırmaktır. Enflasyon bekleyişleri belirsizliği, fiyat istikrarı odaklı yürütülen para politikalarının etkinliği için önemli bir göstergedir. Bu belirsizliğin zaman içindeki değişimi, enflasyon bekleyişlerinin hedefle uyumlu olmasını güç hale getirerek enflasyon bekleyişlerinin yönetimini zayıflatmaktadır. Özellikle küresel finansal krizi sonrasında fiyatlama davranışları ve enflasyon bekleyişlerinin oluşumunda psikolojik faktörlerin etkili olduğunun anlaşılması, enflasyon bekleyişleri belirsizliğinin davranışsal iktisat açısından ele alınmasının önemini artırmıştır. Bu doğrultuda 2006:Q1-2023:Q4 dönemini kapsayacak şekilde çeyrek yıllık veriler kullanılarak Bai ve Perron yöntemi ile enflasyon bekleyişleri belirsizliği, enflasyon oranı, TCMB faiz oranı, çıktı açığı, kredibilite açığı, tahmin hataları ve döviz kuru değişkenlerini içeren üç ayrı davranışsal model tahmin edilmiştir. Model tahmininden elde edilen bulgular, para politikasının enflasyon bekleyişleri belirsizliği üzerindeki etkisinin 2016:Q4 ve 2020:Q3 yapısal kırılma zamanına dayandığını ortaya koymaktadır. Yapısal kırılma zamanı davranışsal değişmelerin enflasyon bekleyişleri belirsizliği üzerindeki belirgin etkilerine işaret etmektedir. Ayrıca bulgular, enflasyon bekleyişleri belirsizliğinin en önemli belirleyicilerinin enflasyon, kredibilite açığı, faiz oranı, döviz kuru, çıktı açığı ve tahmin hataları olduğunu göstermektedir. Spesifikasyon testi bulgularında modelin anlamlı ve uzun dönemde istikrarlı olduğu görülmektedir.

The aim of this study is to investigate the impact of the monetary policy implemented on the inflation expectations uncertainty in terms of behavioral economics during the explicit inflation targeting period in Turkey. The inflation expectations uncertainty is an important indicator for the effectiveness of monetary policies focused on price stability. The change in this uncertainty over time weakens the management of inflation expectations by making it difficult for inflation expectations to be consistent with the target. Especially in the aftermath of the global financial crisis, the understanding that psychological factors are influential in the formation of pricing behavior and inflation expectations has increased the importance of addressing inflation expectations uncertainty from behavioral economics perspective. In this respect, three different behavioral models includinginflation expectations uncertainty, inflation rate, CBRT interest rate, output gap, credibility gap, forecast errors and exchange rate variables are estimated by Bai andPerron using quarterly data covering the period 2006:Q1-2023:Q4. The findings from themodel estimation reveal that the effect of monetary policy on the uncertainty of inflationexpectations depends on the structural break time of 2016:Q4 and 2020:Q3. The time of structural break points to the significant effects of behavioral changes on the uncertainty of inflation expectations. Moreover, the findings suggest that the most important determinants of uncertainty in inflation expectations are inflation, credibility gap, interest rate, exchange rate, output gap and forecast errors. The specification test findings indicate that the model is significant and stable in the long run.