Türkiye'de yetiştiriciliği yapılan bazı yerel pırasa genotiplerinin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu

Abstract

Pırasa (Allium ampeloprasum var. porrum L.) insan sağlığı açısından önemli bir bitki türüdür. Türkiye dünya pırasa üretiminde önemli ülkelerden biridir. Türkiye’de pırasa yetiştiriciliği genel olarak yerel çeşitlerle yapılmaktadır. Pırasanın iki yıllık yaşam döngüsüne sahip olması, %80 oranında yabancı tozlanması, kromozom yapısının tetraploit olması ve şiddetli kendileme depresyonu görülmesi pırasa ıslahını zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte pırasanın genetik özellikleri yeteri kadar bilinmemektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin farklı bölgelerinden temin edilen 16 yerel pırasa genotipi moleküler ve morfolojik düzeyde karakterize edilmiştir. Belirlenen 12 parametrede ölçüm ve gözlemler yapılmıştır. Genotip içindeki bitkiler arasında ciddi bir morfolojik farklılık görülmemesine rağmen, genotipler arasında istatistiksel olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. Bursa-İnegöl-Alanyurt, Bursa-Karacabey-Tavşanlı ve Balıkesir-Bandırma-Yeniyenice bölgelerinden temin edilen genotiplerin pazarlanabilir nitelikte olduğu saptanmıştır. Moleküler karakterizasyon için 18 SSR markörü test edilmiş ve 13 markörün genotipler arasında güvenilir ve polimorfik sonuçlar verdiği belirlenmiştir. Toplam 69 allel elde edilmiş ve bu allellerin 45’i polimorfik, 24’ü monomorfik bulunmuştur. Primer başına allel sayısı 2 ile 10 arasında olup ortalama allel sayısı 5,30’dur. Genotipler arasında benzerlik katsayı değerleri 0,45 ile 0,85 arasında değişmiştir. PIC değerleri 0,34 ile 0,45 arasındadır ve polimorfik primerler pırasa genomu için orta derecede bilgilendirici bulunmuştur. Moleküler ve morfolojik özellikleri karakterize edilen 16 yerel pırasa genotipi gelecekteki ıslah çalışmalarında materyal olarak kullanılabilecek ve bu çalışmadan elde edilen sonuçlar araştırmacılara katkıda bulunabilecektir.

Leek (Allium ampeloprasum var. porrum L.) is an important plant species for human health. Turkey is one of the important leek producing country in the world. Leek cultivation in Turkey is generally done with local varieties. Leek's two-year life cycle, 80% of foreign pollination, tetraploid chromosome structure and severe inbred depression make leek breeding difficult. Moreover, the genetic characteristics of leeks are not known very well. In this study, 16 local leek genotypes obtained from different regions of Turkey were characterized at molecular and morphological level. Measurements and observations were made on 12 determined parameters. Although no significant morphological differences were observed among the plants within the genotype, statistically significant differences were found between the genotypes. The genotypes obtained from Bursa-Inegol-Alanyurt, Bursa-Karacabey-Tavsanli and Balikesir-Bandirma-Yeniyenice locations were found to be marketable. 18 SSR markers were tested for molecular characterization of leek genotypes and 13 markers was found to be reliable and polymorphic among the genotypes. A total of 69 alleles were obtained, of which 45 were polymorphic and 24 were monomorphic. The number of alleles per primer was changed between 2 and 10, with an average of 5.30. The similarity coefficient values between the genotypes ranged from 0.45 to 0.85 PIC values ranged from 0.34 to 0.45 and the primers were found to be moderately informative for leek genome. The 16 local leek genotypes characterized with molecular and morphological features can be used as plant material for future breeding studies