Mantar yetiştiriciliğinin karlılık analizi: Kampala örneği, Uganda

Abstract

Çalışma Uganda'nın Kampala Büyükşehir sınırları içinde, Ekim 2016 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma, mantar üretimi yapan işletmelerin karlılık analizi, fayda/masraf analizi, başabaş noktası analizi ve Veri Zarflama Analizi (VZA) ile etkinliklerin belirlenmesi üzerine yoğunlaşmıştır. Ayrıca karlılığı etkileyen faktörler çoklu regresyon ile, etkinliği belirleyen faktörler ise tobit analizi ile belirlenmiştir. SWOT analizi ve Uganda'da mantar üretimini artırmak için üreticiler açısından mantar üretimindeki sınırlılıklar ve bunlara çözüm önerileri sunulmuştur. Araştırma alanında 52 üretici ile yüz yüze anket yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, üç aylık bir üretim dönemi için işletme başına ortalama net kar 2385,31 ABD Doları, F/M Oranı 4,08 ve Başabaş noktası ise 106,41 Kg olarak belirlenmiştir. Ortalama Teknik Etkinlik, Tahsis Etkinliği ve Maliyet Etkinliği sırasıyla, Ölçeğe Değişen Getiri varsayımı altında 0,942, 0,593 ve 0,557 iken, Sabit Ölçeğe Getiri varsayımı altında 0,681, 0,487 ve 0,331 olarak hesaplanmıştır. Regresyon sonuçlarına göre, üreticilerin deneyimi, herhangi bir örgüte üyelik ve üretimde kullanılan çuval sayısı istatistiki olarak önemli düzeyde işletmelerin karlılığını etkileyen faktörlerdir. Tobit model sonuçlarına göre ise işletmelerin etkinliğini istatistiki açıdan önemli düzeyde etkileyen faktörler mantar satış fiyatı ve üretim çuvalı sayısı olarak belirlenmiştir. Üreticilerin karşılaştıkları sorunlar sırasıyla, mantar pazar satış fiyatının düşüklüğü, bazı dönemlerde pamuk bulunamaması ve yetersiz yayım hizmetleri olarak belirlenmiştir. Çözüm önerileri olarak: hükümetin yardımıyla yurtdışında ve yerelde daha iyi pazarlar bulabilmek için üreticileri kooperatif veya birlik olarak organize etmek, pamuk ve mantar tohumu gibi girdileri üretenlerin yeterli miktarda, zamanında ve yüksek kalitede üretim yapmalarını desteklemek, yerel yayım çalışanlarının hizmet içi eğitim yolu ile mantar üretimi hakkında bilgilendirilmesi, araştırmacıların pamuk yerine kullanılabilecek başka girdi alternatifleri üretecekleri araştırmalar yapması önerilebilir.The study was conducted in Kampala metropolitan area Uganda, during October 2016. It focused on estimating profits, conducting a benefit-cost analysis (BCA), Break Even Point (BEP), analyzing efficiency of mushroom farms using Data Envelopment Analysis (DEA), analyzing the factors that affect profitability and efficiency of mushroom farms using regression and tobit model, carrying out a SWOT analysis, and identifying the constraints of mushroom farming from the perspective of farmers as well as the possible solutions to the constraints as a basis of boosting mushroom production in Uganda. 52 respondents were interviewed face to face through the use of questionnaires. The study revealed an average net profit of 2 385,31 US dollars per farm, BCR of 4,08 and BEP of 106,41 Kgs within three months. The mean TE, AE, and CE is 0,942, 0,593 and 0,557 under VRS and 0,681, 0,487, and 0,331 under CRS respectively. Results from regression shows that, experience of farmers, membership to organisation and number of bags were statistically significant in influencing profitability of farmers whereas according to the tobit model, number of bags and selling price of mushrooms affected efficiency of farms. The problems facing farmers were ranked as; Low market prices per kilogramme of mushroom, scarcity of cotton during some seasons, inadequate extension services among others. The suggested solutions were; to organize farmers into groups or cooperatives in order to negotiate for better markets locally and abroad together with the help of government, promoting input producers like cotton farmers and spawn breeders to produce high quality mushroom spawn in adequate quantity and on time, re-equipping local extension workers with knowledge regarding mushroom production, and researchers to carry out more research to find out other suitable inputs other than relying on only cotton.