İlk Sûfilerin diğer dinlere bakışı

Abstract

Özellikle XIX. Yüzyılın başlarından itibaren sistemli bir şekilde işlenen dinlerin kurtuluşu temin etmesi ve bir arada yaşama sorunu, her din tarafından farklı şekillerde algılanmakla kalmamış, dinler içerisinde oluşmuş ekoller tarafından da muhtelif değerlendirmelere tabi tutulmuştur. Bunun sonuncunda İslam’ın kendi içinde barındırdığı düşünce ekolleri, sahip oldukları problematik bağlamında meseleye çözüm üretme yoluna gitmişlerdir. İslam düşüncesinin gönül merkezli yorumunu üreten sufiler de bu probleme kendi düşünce bütünlükleri içerisinde yaklaşmışlardır. Tasavvufî düşüncenin sahip olduğu bazı özellikler sûfiler diğer dinlere bakışını etkilemiştir. Özellikle vahdet düşüncesi ve aşk sembolizmi noktasından hareket eden sûfiler diğer dinlerin mensuplarına karşı daha ılımlı yaklaştıkları gözükmektedir. Bununla beraber İslam’ın ilk yıllarında yaşamış sûfiler bu konudaki düşüncelerini sistemli bir şekilde ortaya koymadıklarının tespiti mümkündür. Bunun sebebi, ilk sûfiler henüz diğer din ve kültürlerle karşılaşmamış olmalarıdır. Fakat muhtelif kültür ve medeniyetleri barındırma noktasında diğer yerleşim birimlerinden farklı olan coğrafyalarda yaşayan sûfiler öteki dinlerden insanlarla girdikleri ilişkiler sonunda farklı dinlerden insanlarla akrabalık yapmış sûfiler düşüncelerinde diğer din ve inançların etkisini görmek mümkündür. Sınırlı sayıda sûfinin karşılaştığı bu durum, ilk sûfiler meydana getirdikleri kavramların sahip olduğu tarihsel özelliği ortay koymaktadır. Bilgi sosyolojisi bağlamında değerlendirilecek olursa, sûfiler yaşadıkları konjonktürün bir sonucu olarak ilk dönemde yaşamış sûfiler her ne kadar farklı dinlerden insanlarla girdikleri sınırlı sayıda diyalogları bulunsa da diğer dinlerin kurtuluşu temin edip edemeyecekleri ile ilgili bir tez öne sürmemişlerdir.Especially from the first times of 19th centuries the problem of forming the salvation of the belivers and their living together which is studied systematically has been regarded by different perspectives and also subjected to various commends by the disciplines of the religion. As a result of the statement the discipline of İslam tries to produce some solitions to this situation which the problematic they have. The sufies who produce the commend of spiritual thought approached to this problem in their totalitarian idea system. Some of the features of sufism effects its point of view to the other religion. Especially the sufies who take into consideration the unity of being and symbolism of love since to behave more moderately to the belivers of the other religions. However it can be proved that the sufies who lived in the first times of İslam did not put their ideas systematically. Because they had not encountered the other cultures and religions yet. But the other sufies who live in the other geographies and climates seem to behave more moderately and think more extensively. It is possible to see that the sufies who had lived in different geographies and climates and had some relatives from the other religions had been effected from the other religions and beliefs. This situation that limited of number of sufies has examined, stated the historical features of which the concepts the first sufies had performed if it is regarded as knowledge of sociology has a result of the sufies’ conjuncture the first sufies had very limited relationships with the other people whether or not they produced any salvation thesis of the other religions.