Kelâm düşüncesinde Allah’a nisbeti tartışmalı isim ve lafızlar

Abstract

Bu çalışmada kelâmcıların Allah’ın isimleri hakkındaki görüşleri incelenmektedir. İlâhî isimler Allah’ı tanıtması açısından önemli olup doğru bir Allah anlayışına sahip olabilmemiz için âlimler isimler konusunda tartışmalı olan meselelerin üzerinde durmuştur. Bu konuda izlenmesi gereken metot belirlenmiş ve Allah’a nisbet edilmesi câiz olan ve olmayan isimler açıklanmıştır. Bu açıklamalar Allah’a dair anlayışımızın ve bilgilerimizin nasıl olması gerektiğine dair bize yol göstermektedir. Bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, önemi, metodu ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümünde esmâ-i hüsnâ konusunun anlaşılmasına temel oluşturan isim, sıfat ve vasıf gibi kavramlar ile esmâ-i hüsnânın sayısı, ihsâsı, ism-i a‘zam, isim- müsemmâ gibi kelâmî tartışmalara değinilmiş ve esmâ-i hüsnâ literatürü hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde İlâhî isimlerin kaynağı konusundaki iki ana görüş olan tevkîfîlik ve kıyâsîlik anlayışının savunucuları, bu konudaki yorumları ve bunlar arasındaki benzerlik ve farklar üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde ise Allah hakkında anlamı ve nisbeti tartışmalı olan isimlere değinilmiş ve bu konudaki kelâmî, felsefî, tasavvufî yorumlar incelenmiştir. Çalışma esas olarak İslâmî literatürde âlimlerin ilâhî isim anlayışlarına dair benzer veya farklı düşünceleri ortaya koymak ve isimlerdeki ihtilâfın kaynaklandığı etmenleri tespit ve takdimine katkıda bulunmayı hedeflemektedir.This study examines the opinions of theologians regarding the names of Allah. Divine names are crucial in introducing Allah, and scholars have delved into controversial issues surrounding names to ensure a proper understanding of Allah. The methodology to be followed in this regard has been defined, and scholars have explained names that are permissible and impermissible to attribute to Allah. These explanations guide us on how our understanding and knowledge of Allah should be. The study consists of an introduction and three sections. The introduction provides information about the subject, purpose, importance, methodology, and sources of the study. The first section covers concepts such as names, attributes, and qualities, forming the basis for understanding the topic of beautiful names al-asma al-husna The second section discusses the two main perspectives on the source of divine names: tawqıf and qiyas, exploring the opinions of their advocates and highlighting similarities and differences between them. The third section addresses names related to Allah that are subject to debate regarding their meaning and attribution, examining theological, philosophical, and Sufi interpretations. The main goal of the study is to present similar or different thoughts of Islamic scholars on the understanding of divine names and contribute to identifying the factors causing disagreement in names within Islamic literature.