Klasik kemençe tavrının Tanburi Cemil Bey’den günümüze kadar uğradığı değişimler

Abstract

Bu çalışmada Türk müziğinde çok önemli bir yeri olan tavır mevzusu bir ekol olarak ele alınmış ve Cemil Bey kemençe ekolü üzerinden incelenmiştir. Cemil Bey’in kemençe tavrı ile ilgili çalışmalar yapılmış olsa da Cemil Bey’in doğrudan veya dolaylı olarak öğrencisi olan Kemal Niyazi Seyhun, Ruşen Ferit Kam, Fahire Fersan, İhsan Özgen gibi icracıların kemençe tavrı hakkında çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir. Bu eksikliği tamamlamak adına Cemil Bey ve onun kemençe ekolünün temsilcileri olan mezkûr isimlerin çaldıkları aynı saz eserlerinin icra kayıtları mukayeseli bir şekilde incelenerek bu ekolün yaşadığı değişimi ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla birinci bölümde Tanbûrî Cemil Bey’in yaşadığı dönemdeki kemençe tavırları ve Cemil Bey ekolüne mensup olan icracıların kemençe tavırlarına ait özellikler açıklanmış, ikinci bölümde belirlenen saz eserleri notaya alınıp analizleri yapılmış ve icralardaki tavır özellikleri sol el teknikleri için yorumlama teknikleri, sağ el teknikleri için ifade unsurları başlıkları altında somut bir şekilde ortaya koyulmuş, üçüncü bölümde yapılan analizlerden elde edilen bulgulara ve yorumlara yer verilmiştir. Ulaşılan bulgular, ilgili literatür ve mülakat yapılan kişilerin görüşleri ile karşılaştırılarak tartışılmış ve sonuç olarak yorumlama tekniklerinin kullanımı bakımından Cemil Bey’e en yakın olan icracı Kemal Niyazi Seyhun, ifade unsurlarının kullanımı bakımından Cemil Bey’e en yakın olan icracı Fahire Fersan olarak tespit edilmiştir.

In this study, the issue of style, which has a very important place in Turkish music, has been discussed as a school and examined through the Cemil Bey kemençe school. Although studies have been carried out on Cemil Bey's kemençe style, it is seen that studies on the kemençe style of performers such as Kemal Niyazi Seyhun, Ruşen Ferit Kam, Fahire Fersan, İhsan Özgen, who were directly or indirectly students of Cemil Bey, are insufficient. In order to complete this deficiency, it is aimed to reveal the change experienced by this school by examining the performance records of the same instrumental works played by Cemil Bey and mentioned names, who are the representatives of his kemençe school, in a comparative manner. For this purpose, in the first part, the characteristics of the kemençe styles of the performers belonging to the Cemil Bey school and in the period when Tanbûrî Cemil Bey lived were explained, in the second part, the determined instrumental works were notated and analyzed, and the style characteristics in the performances were concretely revealed under the headings of interpretation techniques for left-hand techniques, expression elements for right-hand techniques, and the findings and comments obtained from the analyzes made in the third part were included; The findings were discussed by comparing them with the relevant literature and the opinions of the interviewees. As a result, it was determined that the performer who was closest to Cemil Bey in terms of the use of interpretation techniques was Kemal Niyazi Seyhun, and the performer who was closest to Cemil Bey in terms of the use of expression elements was Fahire Fersan.