Çağdaş tiyatroda reji yaklaşımı olarak “interaktif bilinç”: Örnek eserin seyirci üzerindeki etkilerinin araştırılması

Abstract

Tiyatro sahnelemelerinde düşünce ve biçim odaklı birçok reji uygulama yöntemi, içinde bulunduğu dönemin gerekliliğiyle tesadüfi veya planlı şekilde gün yüzüne çıkmıştır. Çağdaş tiyatroda bazen rejisör, eserinin ulaşmasını istediği seyirciyi kapalı bir bilince hapsederek, seyirciye duygularına kapılmasına neden olan ezberlenmiş uygulamalar sunabiliyor. Tiyatro tarihinde nokta atışı yapılarak, seyirci bilincinin performans sırasında her an açık tutulabileceği biçim ve öze dair var olmuş düşünce ve uygulamalar bir araya gelebilirse seyircinin izleyen olmasının ötesinde bilinci açılmış bir katılımcıya dönüşmesi sağlanabilir. Geleneksel Türk Tiyatrosu’na ait uygulamalardan, Bertolt Brecht ve Jerzy Grotowski gibi tiyatro insanlarının çalışmalarından, Post-Dramatik Tiyatro’nun biçimsel etkilerinden yararlanılarak çağdaş tiyatronun gerekliliğine hizmet edecek, işlevsel bir reji yaklaşımının kapıları açılabilir. Seyirci bilincinin interaktif hale gelmesini sağlayan etmenlerin yardımıyla sahnelenen örnek oyun sonrasında seyircinin katılımıyla toplanan nicel veriler “İnteraktif Bilinç” yaklaşımının, bugünün seyircisi için oyuna “farkındalıkla katılımı” konusunda bir reji önerisi olmaktadır.

Many of the thought or form oriented directon methods in theatrical performances came to light, either by accident or planned, due to requirements of its era. In contemporary theater, director sometimes can imprison the audience in a closed consciousness and offer memorized practices that make the audience caught in emotions. In the history of theater, if thoughts and practices about the form and essence come together, in which consciousness of the audience can be kept open at all times during the performance, the audience can turn into a conscious participant beyond being just a watcher. By benefiting from practices of Traditional Turkish Theater, works of Bertolt Brecht and Jerzy Grotowski and stylistic effects of Post-Dramatic Theater, doors to a functional directing approach, that would serve to necessities of contemporary theater, can be opened. The quantitative data is collected with the participation of the audience after the sample play staged. The sample play is composed of factors that make the audience consciousness interactive. This thesis is a directing proposal for the "Interactive Consciousness" approach on the "participation with awareness" of today's audience in the play.