Mustafa Lutfi el-Menfeluti'nin hayatı, eserleri ve XIX-XX. asır arap edebiyatındaki yeri

Abstract

İslam Dünyasında Mısır'ın yeri, diğer İslam Ülkelerine göre daha değişik bir durum arz etmektedir. Çoğu zaman dini bakımdan Mısır’ı İslam Aleminde lider olarak görüyoruz. Her ne kadar hilafetin İstanbul'a geçmesiyle bu durumda bir sarsıntı olmuşsa da Ezher vasıtasıyla Mısır, dini liderliğini dün olduğu gibi bu gün de sürdürmektedir. İşte böyle bir ülkeye 1798 yılında batıdan bir saldırı vuku buluyor. Bu saldırı ile Mısır, Batı Dünyasına bir pencere açmış oluyor. Aslı itibariyle arzulanmayan bu saldırı, neticesi bakımından faydalı olmuş. Mehmet Ali Paşa gibi bir kimsenin de Mısır'a vali olmasıyla bu fayda artmıştır. Batı'ya açılan bu pencere sayesinde Mısır'da yepyeni bir kültür ufku belirmekte, o zamana kadar fark edilmeyen bazı yeniliklere şahit olunmaktadır. Bu yeni hayatla birlikte Avrupa ile kültürel temaslar başlamakta, bu kültürle doğrudan ya da dolaylı şekilde etkilenmiş odibler ortaya çıkmaktadır. Bunlar arasında Avrupa kültürü ile dolaylı şekilde etkilenenlerden birisi de Mustafa Lutfi el-Menfeluti'dir. Bu şahıs, milli ve dini duygularına bağlılığının yanında oldukça tatlı ve akıcı bir üslubun da sahibidir. Ayrıca eskileri okumuş, eski ile yeni nesil arasında bir köprü olmuştur. İşte bu özellikleri dolayısiyle Menfeluti' yi ve O'nun XIX-XX. Asır Arap Edebiyatındaki yerini tez konusu olarak araştırmayı uygun bulduk. Ama şurasını hemen belirtelim ki Mısır ile kültürel temasımızın, yok denecek kadar az olması bizi üzen bir konu olmuştur. İstediğimiz şekilde bir araştırma yaptığımızı da bu yüzden maalesef iddia edemiyoruz. Çünkü bu kültür temasının azlığı sebebiyle kaynak bulmakta büyük sıkıntılarla karşılaştık. Hatta istediğimiz kaynakları da bu sebepten maalesef elde edemedik. Bu arada Mısır'ın İstanbul Başkonsolosluğu ile yaptığımız temas bize istediğimizi sağlayamadı. Bir edibin yetişmesi ve fikriyatının oluşumunda siyasi ve kültürel ortamın şüphesiz çok büyük rolü vardır. Bu nedenle araştırmamızın birinci bölümünü, bu konuya tahsis ettik. Burada, araştırmamıza konu olan şahsın yetiştiği döneme tekaddüm eden günlerden başlayarak, ölümünden sonraki zamana kadar olan süre içinde Mısır'ın siyası ve kültürel hayatını, yer yer ekonomik durumlara da temas ederek incelemeye çalıştık. II. Bölümde, Yazarımın hayatını ve eserlerini inceledik. III. Bölümde de; Menfeluti'nin edebi değeri ve Mısır Edebiyatındaki yerini belirtmeğe çalıştık.