Gazzâlî’nin usûl düşüncesinde te’vil

Abstract

Te’vil, kelâmcı yönteme göre elimize ulaşmış fıkıh usûlü kaynaklarında müstakil bir başlık olarak ilk defa Cüveynî’nin ele aldığı bir konudur. Te’vil mütekellim usûlünde lafzın manaya delaleti kapsamında ele alınmaktadır. Nass, zâhir ve mücmel olarak yapılan lafız taksimatında zâhir anlamın dışındaki lafzın muhtemel olduğu manalardan birinin tercih edilmesi olarak tanımlanan te’vilin muteber olması için belirli şartları taşıması gerekmektedir. Buna göre sahih ve bâtıl olarak ayrımı yapılan te’vilin Gazzâlî’nin düşüncesinde ayrıca fâsid kısmı da bulunmaktadır. Gazzâlî herhangi bir delil ile desteklenmeyen te’vili bâtıl, destelendiği delilin zâhir anlamdaki manayı tercihini gerektirecek kadar güçlü olmayan te’vili ise fâsid olarak görmektedir. Bu çalışma fukaha arasında önemli ihtilaf sebeplerinden biri olan te’vili Gazzâlî’nin usûl düşüncesindeki tanımı, türleri, şartlarını fürû örnekleri ile de zenginleştirerek ele almayı amaçlamaktadır.Ta’wil is a subject for the first time tackled by Juwayni as a detached title in the sources of fiqh according to theologian method. The tawil is discussed within the scope in the guidance words to meaning in the Islamic legal theory. Words is divided by nass, zâhir and mujmel. The tawil, as one of the possible meanings of the words, must meet certain requirements for validity. According to this, tawil, the distinction between valid and invalid, there is also a type of voidable in the thought of alGhazali. the Al-Ghazali have seen as invalid ta’wil which is not supported by any evidence and the evidence, which is not strong enough to require the choice of the meaning in the sense of reason, have seen as the voidable. This study aims to discuss in Al-Ghazali thought, the definition, types and conditions the ınterpretation by enriching them with examples, which is one of the reasons for the important controversy among the fuqahâ.