Çeşitli simülasyon modelleri ve algoritmaları kullanılarak istek yöntemi ile işletilen basınçlı sulama sistemlerinin performans analizi ve rehabilitasyonu

Abstract

Bu tez çalışması kapsamında, Bursa İli Mustafakemalpaşa İlçesinde bulunan, 5377 ha’lık sulama alanına sahip ve istek yöntemiyle işletilen Güllüce-Döllük ve Devecikonağı basınçlı sulama sistemlerinin performanslarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Basınçlı sulama şebekelerinin tasarım ve performans analizine yönelik kullanılan EPANET ve COPAM hidrolik simülasyon yazılımları ile şebekelerin analizleri yapılmıştır. Ayrıca, basınçlı sulama şebekelerinin EPANET analizlerinin CBS teknolojileri ile bütünleştirilerek yapılabilmesi ve tasarımcı, analizci ve sulama mühendislerine daha rahat bir çalışma ortamı ve kullanımı kolay bir yazılım sunabilmek üzere bir CBS yazılımı olan QGIS için bir eklenti geliştirilmiştir. Güllüce-Döllük sulama projesinde EPANET ve COPAM simülasyon yazılımları ile yetersizlikler tespit edilmiştir. EPANET hidrolik analizinde şebeke hidrantlarının mevcut koşullarında %80’den fazlasının yetersizliklere sahip olduğu saptanmıştır. Buna karşılık proje mevcut koşullarında COPAM yazılımıyla elde edilen hidrolik analiz sonuçları, hidrantların yaklaşık %90’ının yeterli olduğunu önermiştir. Devecikonağı sulama şebekesinin hidrolik analizinde ise EPANET ve COPAM yazılımlarının oldukça benzer sonuçlar ürettiği saptanmıştır. Ayrıca bu sulama şebekesinde tespit edilen yetersizliklere bir çözüm olarak kısıtlı istek yöntemi esaslı bir çözüm önerilmiştir. Çarpıcı bir bulgu olarak EPANET ve COPAM analiz sonuçlarının büyük şebekelerde farklılıklar gösterebildiği, daha küçük sulama şebekelerinde ise iki modelin oldukça benzer sonuçlar verdiği saptanmıştır. Basınçlı sulama sistemlerinin tasarımında ve işletilmesinde yazılım modellerinin kullanılması, olası insan hatalarını önleyebilir. CBS yazılımlarının belirli bir coğrafi datum ile izdüşüm, koordinat konumlama, datuma göre konumlar arası uzunlukların uygun referans elipsine göre hesaplanabilmesi, konum yüksekliklerinin bir katmandan otomatik okunabilmesi ve yersel veri tabanı sorgulama gibi özellikleri, hidrolik yazılım modelleri ile birleştirildiğinde sulama mühendisleri için çok daha iyi bir tasarım ve analiz ortamı sunulabileceği belirlenmiştir.

Within the scope of this dissertation, the performance of Güllüce-Döllük and Devecikonağı pressurized irrigation systems, which are located in Mustafakemalpaşa District of Bursa, serving a total of 5377 ha of irrigated area and are operated by ondemand method, were determined and evaluated. Analyzes of the examined networks were made with EPANET and COPAM hydraulic simulation software used for the design and performance analysis of pressure irrigation networks. Moreover, a plugin for QGIS, a geographic information system software, was developed to perform EPANET analyzes of pressurized irrigation networks by integrating with GIS technologies and to provide a more comfortable working environment and easy-to-use software for designers, analysts and irrigation engineers. In the Güllüce-Döllük irrigation project, deficiencies were detected with both EPANET and COPAM hydraulic simulation software. In the EPANET hydraulic analysis, it was determined that more than 80% of the network hydrants had deficiencies in their current conditions. On the other hand, the hydraulic analysis results obtained with the COPAM software in the current conditions of the project suggested that approximately 90% of the hydrants in the network are sufficient. In the hydraulic analysis of Devecikonağı irrigation network, it was determined that EPANET and COPAM hydraulic simulation software gave very similar results. In addition, a solution based on the semi-arranged on-demand method was proposed as a solution to the deficiencies identified in this irrigation network. As a striking finding in the study, it was determined that the results of EPANET and COPAM analysis may differ in large networks, while the two models give very similar results in small irrigation networks. The use of computer-aided software models during the design and operation of pressure irrigation systems can prevent possible human errors. GIS software has; When integrated with hydraulic models, features such as projection with a geographic datum, coordinate positioning, calculation of the lengths between locations according to the datum with the appropriate reference ellipse, automatic reading of location heights from a layer, and querying a spatial database provide a better design and analysis environment, and solution for irrigation engineers.