Romatoid artrit tanısı almış ve monoterapi başlanmış ancak tedaviye yanıt alınamamış olan hastalarda kombine tedavilerin etkililik ve yan etki açısından değerlendirilmesi

Abstract

Çalışmamızın amacı Romatoid Artrit tanısı almış ve konveksiyonel monoterapi başlanmış ancak tedaviye yanıt alınamamış olan hastalarda kombine konveksiyonel tedavilerin etkinliğinin ve yan etkilerinin retrospektif değerlendirilmesidir. Çalışmada 2019-2023 yılları arasında Bursa Uludağ Üniversitesi Hastanesi Romatoloji Bilim Dalı polikliniğinde RA tanısı ile takip edilen 18 yaşından büyük 61 kombine konveksiyonel tedaviye geçilen hastanın demografik ve klinik özellikleri, laboratuvar tetkikleri, kombine tedavi dozları, doz süreleri ve tedavi yan etkileri retrospektif olarak incelendi. Metoreksat (Mtx) ve Leflunomid (Lfn) kombine tedavisi başlanan hastalarda ölçüm periyotları DAS skoru düzeyinde anlamlı fark bulundu (p<0,001). Tedavi öncesi (TÖ) ile 3.ay arasında (p<0,001), 6.ay arasında (p<0,001) ve son vizitede ölçüm arasında (p<0,001) anlamlı fark saptandı. Mtx+Lfn kombine tedavisine başlanan 61 hastanın %49,2’i devam ederken, %50,8’i tedavi takibinde hastalık aktivasyonu ve yan etki nedeni ile bıraktığı tespit edildi. Hastaların kombine tedavi kullanım süreleri 3,87±3,29 yıl olarak saptandı. Kombine tedavi sonunda gözlenen yan etkiler içinde en sık görüleni karaciğer enzim yüksekliği olup oranı %18,0’dir. Hastaların kombine tedavi dozları dikkate alınarak yapılan gruplamada Mtx10mg + Lfn20mg kullanan oranı %34,4, Mtx15mg + Lfn20mg kullanan oranı %6,6, Mtx15mg + Lfn10mg kullanan oranı %47,5 ve Mtx10mg + Lfn10mg kullanan oranı %11,5 olarak 4 gruba ayrıldı. 4 gruba göre yan etki sıklıklarının dağılımı incelendiğinde, tüm yan etkilerin görülme sıklığı açısından 4 doz grubu arasında anlamlı fark olmadığı görülmüştür (p=0,821). Mtx+Lfn kombinasyonu, Mtx veya Lfn monoterapisine yanıt vermeyen hastalarda biyolojik tedaviye geçmeden önce bir tedavi seçeneği olabilir. Daha fazla hasta ve daha uzun takip sürelerini içeren çalışmalarla doğrulanması gerekmektedir.The aim of our study is to retrospectively evaluate the effectiveness and side effects of combined conventional therapies in patients diagnosed with RA who have received conventional monotherapy but have not responded to treatment In the study, demographic and clinical characteristics, laboratory tests, combined therapy doses, duration of doses, and treatment side effects of 61 patients over 18 years of age who switched to combined conventional treatment for RA at the Rheumatology Department outpatient clinic of Bursa Uludağ University Faculty of Medicine Hospital between 2019-2023 were retrospectively reviewed. Significant differences were found in measurement periods in DAS score levels in patients starting Mtx and Lfn combined therapy (p<0.001). Significant differences were observed between pre-treatment (PT) and 3 months (p<0.001), between 6 months (p<0.001), and at the last visit measurement (p<0.001). Among the 61 patients starting Mtx+Lfn combination therapy, 49.2% continued treatment while 50.8% discontinued treatment due to disease activation and side effects during follow-up. The mean duration of combined treatment use for patients was determined to be 3,87±3,29 years. The most common side effect observed at the end of combined treatment was elevated liver enzymes with a rate of 18.0%. Patients' combined treatment doses were grouped based on Mtx10mg + Lfn20mg usage rate of 34.4%, Mtx15mg + Lfn20mg usage rate of 6.6%, Mtx15mg + Lfn10mg usage rate of 47.5%, and Mtx10mg + Lfn10mg usage rate of 11.5%. When the distribution of side effect frequencies was examined according to the 4 dose groups, there was no significant difference in the frequency of occurrence of all side effects among the 4 dose groups (p=0.821). The combination of Mtx+Lfn can be considered as a treatment option before transitioning to biological therapy in patients who do not respond to Mtx monotherapy or Lfn treatment, but it needs to be confirmed by studies involving more patients and longer follow-up periods.