2019 Cilt 28 Sayı 1

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/11452/16127

Browse

Browsing by Subject "Determinism"

Filter results by typing the first few letters
Now showing 1 - 1 of 1
  • Thumbnail Image
    Item
    Son dönem mutezilesi ve determinizm: Filozofların tuzağı
    (Uludağ Üniversitesi, 2019-01-23) Madelung, Wilfer; Bektaş, Kevser Demir; Bursa Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.; 0000-0003-3811-193X
    nsan fiilleri konusunda determinist Eşarî görüşün mutlak hakimiyetini ortaya koyan Fahreddîn er-Râzî, bu konudaki görüşünü Mutezilî âlim Ebü’l-Hüseyin el-Basrî’nin “her fiil meydana gelmek için mutlaka bir motive ihtiyaç duyar” iddiası üzerine bina etmiştir. Ebü’l-Hüseyin el-Basrî’nin fiil ile motiv arasında zorunlu bir bağ gören bu düşüncesinin kaçınılmaz bir biçimde çift katmanlı bir determinizme yol açtığı ileri sürülmüştür: Fiilin motivle belirlenmesi ve fiilin onun motivinin yaratıcısı olan Allah tarafından belirlenmesi. Ancak bu determinizm iddiasının bütün Mutezile, özellikle de fiil ve motiv arasında zorunlu bir ilişki görmeyen Kâdî Abdülcebbâr açısından geçerli olduğunu söylemek zordur. Mamâfih bu, fiil ile motiv arasında zorunlu bir bağ gören Ebü’l-Hüseyin el-Basrî ve ekolü için doğru olabilir. Ancak yine de onların, felsefecilerden etkilenen Râzî gibi mutlak bir determinizme düştükleri söylenemez.